تابناک کهگیلویه و بویراحمد،فرامرز پژوه فعال سیاسی، اجتماعی و کارشناس حوزه نفت و‌گاز طی یادداشتی به بودجه پارک‌های علم و فناور و توسعه فناوری در کشور یا هدر رفت بیت‌المال، پرداخت.
متن یادداشت:
پارک‌های علم و فناوری از جمله نهادهای مؤثر در توسعه و تجاری‌سازیفناوری هستند که می‌توانند نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصادی کشور ایفا کنند. با این حال، بر خلاف دیگر کشورهای پیشرفته، در ایرانمعیار ارزیابی بیشتر بر تعداد پارک‌های علم و فناوری متمرکز است. این در حالی است که بسیاری از این پارک‌ها از نظر عملکرد تنها به سطح مراکز رشد علمی باقی مانده‌اند و نمی‌توان انتظار عملکردی در سطح یک پارک علم و فناوری واقعی از آنها داشت. به همین دلیل، بودجه اختصاص یافته به این پارک‌ها اغلب به عنوان هدر رفت بیت‌المال تلقیمی‌شود.
مطابق گزارشات مرکز پژوهش‌های مجلس، اغلب پارک‌های علم و فناوریکشور با مشکل بودجه، به خصوص بودجه عمرانی، مواجه هستند. بررسیردیف بودجه این پارک‌ها در پنج سال اخیر نشان می‌دهد (شکل‌های 1 و2)، که بخش اعظم این بودجه صرف هزینه‌های جاری می‌شود که برایتامین هزینه‌های عمرانی پارک‌ها کافی نیست.
شکل 1: بودجه اختصاص یافته به پارک های علمی و فناوری در پنج سال اخیر (هزار میلیارد ریال)
شکل 2: نحوه تخصیص بودجه پارک های علمی فناوری در سال 1402 (هزار میلیارد ریال)
نتیجه‌گیری:
گزارشات و مستندات موجود نشان می‌دهند که اکثر پارک‌های علمی و فناوریدر ایران، علیرغم چندین سال حمایت دولتی، نتوانسته‌اند درآمدزاییقابل قبولی داشته باشند. یکی از دلایل این مسئله رویکرد صرفاً حمایتی و کمک‌های بلاعوض به جای تمرکز بر بازدهی و درآمدزایی بوده است. این امر باعث شده طرح‌های تحقیقاتی کاربردی کم و تقاضایکافی برای محصولات فناورانه تولید داخل وجود نداشته باشد.
وقتی دولت در تأمین زیرساخت‌های اولیه این پارک‌ها با مشکل مواجه است، افزایش تعداد پارک‌های علم و فناوری در شهرستان‌ها چه توجیهفنی و اقتصادی می‌تواند داشته باشد؟ اگر دولت توان تأمین زیرساخت‌ها و فضای فیزیکی اولیه را ندارد، اختصاص بودجه به این پارک‌ها منجر به هدر رفت بیت‌المال و افزایش هزینه‌های بیشتر برای دولت و مردم خواهد شد.
در اکثر کشورهای جهان، پارک‌های علم و فناوری توسط بخش خصوصیاداره می‌شوند و بودجه آنها همانند پژوهشگاه‌ها توسط بخش خصوصیتامین می‌گردد. دولت‌ها با اختصاص بودجه به این پارک‌ها، بر اساس شاخص‌های ارزیابی مشخص نتیجه و خروجی قابل اندازه‌گیری را از آنها طلب می‌کنند. متاسفانه در ایران چنین شاخصی وجود ندارد و بودجه این پارک‌ها همانند سایر ارگان‌ها بدون داشتن بهره‌وری و بازدهی خاص، سالانه و بر اساس نرخ تورم افزایش می‌یابد.
پیشنهاد می‌شود که دولت ایران نیز همانند دیگر کشورها، نقش بیشتری به بخش خصوصی در مدیریت و تأمین مالی پارک‌های علم و فناوری بدهد و بودجه‌های دولتی را بر اساس شاخص‌های دقیق ارزیابیو عملکردی تخصیص دهد تا بهره‌وری و تأثیرگذاری این نهادها بهبود یابد، و در نهایت، اهداف توسعه فناوری و اقتصادی کشور محقق گردد.