بودجه سازمان صدا و سیما

تابناک کهگیلویه و بویراحمد، فرامرز پژوه فعال سیاسی، اجتماعی و کارشناس حوزه نفت و‌گاز طی یادداشتی به بودجه صدا و سیما از بیت المال با توجه به شرایط بد اقتصاد جامعه و همچنین درآمد هنگفت این سازمان، پرداخت.

متن یادداشت؛

اختصاص بودجه به سازمان صدا و سیما از بیت المال با توجه به شرایط بد اقتصادی جامعه و همچنین درآمد هنگفت این سازمان، چقدر منطقی است؟

بودجه صدا و سیما یک موضوع بسیار حائز اهمیت است و تأثیر قابل توجهی بر عملکرد و فعالیت‌های رسانه‌ای عمومی دارد. به عنوان سازمان پخش ملی، صدا و سیما مسئولیت‌های بسیاری از جمله تهیه و تولیدبرنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، اطلاع‌رسانی به جامعه و برقراری ارتباط با مخاطبان را برعهده دارد. هدف صدا و سیمای ایران ارائه برنامه‌هایمفید و متنوع به بینندگان و شنوندگان خود است. برای ارزیابیرضایت بینندگان از برنامه‌های صدا و سیما، نیاز به مطالعات و پژوهش‌های مناسب است. همچنین، بودجه کلان صدا و سیما باید با توجه به خروجی و عملکرد آن و همچنین رضایت مردم تنظیم شود. درباره میزان درآمد حاصل از تبلیغات در صدا و سیما، اطلاعات دقیقی در دسترس نیست و نهادهای مختلف آمارهای متفاوتی ارائه می‌دهند،بنابراین مقایسه دقیق و صحیح با سایر تلویزیون‌های بین‌المللی در زمینه درآمد و هزینه‌ها ممکن نیست.

مشکل اصلی صدا و سیما ناشی از کمبود بودجه نیست، بلکه ناشی از فربه‌گی سازمان، پیچیدگی ساختار سازمانی، و عوامل دیگر است. برای درک بهتر از فربه بودن صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران،می‌توان به تعداد کارکنان در رسانه‌ها و سازمان‌های رسانه‌ای مهم در دنیاتوجه کرد (شکل 1). صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران حالا نه تنها بزرگترین سازمان رسانه‌ای ایران است، بلکه در سطح جهانی هم به لحاظ نیروی انسانی یکی از بزرگترین سازمان‌های رسانه‌ای است. تعداد بالای کارمندان (بالغ بر 50 هزار نفر) و هزینه های جاری بالا در صدا و سیما باعث شده است که این سازمان در صدر شرکت های دولتی زیانده قرار بگیرد. همانطور که می دانید، این حجم از نیروها و هزینه‌های جاری بالا می تواند باعث ناترازی بودجه شود. و با این شرایط، منطقی است که مدیریت دولتی در تامین کامل هزینه های صدا و سیما موفق نباشد و با کسری بودجه مواجه گردد. همچنین عدم شفافیت درمورد درآمد و هزینه‌ها می تواند باعث ناترازی بودجه و ایجاد تورم شود.

شکل 1: تعداد کارمندان شبکه های خبری در جهان (هزار نفر)

بطور معمول حق پخش تلویزیونی مسابقات ورزشی یکی از مهمترین راه های توسعه ورزش یک کشور است. منبع درآمد باشگاه‌ها و فدراسیون های ورزشی، بسته به شرایط متفاوت در سراسر جهان متنوع است. اما عمدتاً چند مسیر درآمدزایی برای آنها وجود دارد، از جمله تبلیغات محیطی، فروش بلیط، تبلیغات روی پیراهن‌ها، فروش پیراهن، پرورش و فروش بازیکنان و حق پخش تلویزیونی‌. در جهان، درآمد حاصل از پخش تلویزیونی بطور معمول بین 50 تا 70 درصد هزینه‌های ورزشی فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها را تامین می‌کند. شکل 2 نشان دهنده اهمیت حق پخش تلویزیونی در چند کشور مختلف جهان است. باوجود درآمد بالایی که صدا و سیمای ج اسلامی از پخش مسابقات ورزشی کسب می‌کند، متاسفانه به دلایلی از پرداخت حق پخش به باشگاه‌ها و ورشکاران خودداری می شود. این موضوع باعث می‌شود بخش‌های ورزش کشور به بودجه‌های دولتی وابسته شوند و عدم پیشرفت باشگاه‌ها و ورزشکاران کشور در مسابقات جهانی رخ دهد.

شکل 2: میزان درآمد باشگاه‌ها و ورزشکارن کشورهای مختلف از حق پخش تلویزیونی (میلیون دلار)

صداوسیما از تبلیغات در حین پخش مسابقات ورزشی و سایر برنامه‌ها چقدر درآمد دارد؟ این سوالی است که هرسال در رسانه‌های مختلف و همچنین در اذهان عمومی مورد توجه قرار می‌گیرد، اما تا امروز هیچ کسی پاسخ دقیقیبه پیدا نکرده است. تعداد شبکه های فعال در صدا و سیمای ج اسلامی ایران 101 شبکه می باشد. با توجه به عدم اطلاع دقیق از میزان درآمد صدا و سیما، از برخی از اطلاعات موجود در سایت صدا و سیما استفاده شده است. به استناد جدول یک (1) در سال 1402، درآمد حاصل از پخش آگهی‌های بازرگانی براب 11 شبکه از 101 شبکه، درآمد صدا و سیما براساس میزان ثانیه و میانگین تعرفه حق پخش نزدیک به 72 هزار میلیارد تومان براورد می‌شود. صدا و سیما می‌بایست بخشی از این درآمد هنگفترا بعنوان مالیات به حساب دولت و بخشی دیگر را بعنوان حق پخش تلویزیونی به باشگاه های ورزشی و ورزشکاران پرداخت کند.

جدول 1 (یک): آمار میزان درآمد 11 شبکه صدا و سیما از پخش آگهی بازرگانی در سال1402

میزان بودجه اختصاص داده شده به سازمان صدا و سیمای ج اسلامی ایران (به غیر از بودجه ارزی اختصاصی 150 میلون دلاری صدا و سیما و بودجه تهیه برخی از سریال های تاریخی) طی پنج (5) سال اخیر، در شکل سه (3) نشان داده شده است.

شکل 3: بودجه اختصاص یافته به سازمان صدا و سیمای ج اسلامی ایران در پنج سال اخیر (هزار میلیارد ریال)

در کنار سازمان صدا و سیما، یک نهاد بنام شوراي نظارت بر صدا و سيماجهت نظارت بر این سازمان تشکیل شده است. بودجه اختصاص طی پنج سال اخیر در شکل 4 نشان داده شده است. آیا اختصاص بودجه 14.5 میلیارد تومانی برای 33 کارمند با توجه به عملکرد ضعیف صدا و سیما زیاد نیست.

شکل 4: بودجه اختصاص یافته به شوراي نظارت بر صدا و سيما در پنج سال اخیر (هزار میلیارد ریال)

نتیجه‌گیری:

نیروی انسانی بیش از حد نیاز، عدم تناسب بین میزان نیروی انسانی با کیفیت برنامه‌های صدا و سیما، تعداد زیاد شبکه‌ها، کمبود نیروی انسانی متخصص، سیستم دولتی و ... از معضلات و چالش های بزرگ صدا و سیمای ج اسلامی ایران است. با توجه به اینکه تمام هزینه‌های شبکه‌ها از بیت‌المال تأمین می‌شود لذا میبایست تشکیلات‌ این‌ سازمان‌ مورد بازنگری‌ اساسی قرار گیرد و در جهت‌ سبک‌ و کارآمد کردن‌، دگرگونی‌ لازم‌ در آن‌ پدید آید و به سمت خصوصی سازی واقعی گام برداریم. و در آخر چرا این سازمان که می تواند بعنوان یک پشتوانه اقتصادی برای کشور، مردم، ورزش و .... باشد تبدیل به یک معضل و گرفتاری شده و مردم باید هزینه‌های آن را به دوش بکشند.