به گزارش تابناک کهگیلویه و بویراحمد، فرامرز پژوه فعال سیاسی، اجتماعی و کارشناس حوزه نفت و‌گاز طی یادداشتی در مورد بودجه وزارت بهداشت و درمان و افزایش بودجه این وزارت‌خانه و همچنین افزایش بهره وری نیروی انسانی و خصوصی سازی بیمارستان ها، نوشت.
بخش بهداشت و درمان، به عنوان یکی از ستون‌های اصلی توسعه اقتصادی، نقش محوری در تضمین سلامت و رفاه عمومی جامعه را ایفامی‌کند. بودجه ای که به این بخش اختصاص می‌یابد، نه تنها نشان‌دهنده تعهد دولت به سلامت شهروندان است، بلکه می‌تواند بر روی بهره‌وریاقتصادی کشور تأثیرگذار باشد. در این راستا، با بررسی بودجه ای که به حوزه سلامت در ایران اختصاص می یابد و مقایسه آن با شاخص های جهانی، می‌تواند به دولت در شناسایی فرصت‌های بهبود و راه‌حل‌های ممکن کمک نمود. سرانه‌های بهداشتی و درمانی، که جزء شاخص‌های کلیدی در ارزیابی کفایت و کارایی نظام سلامت هر کشوری هستند، می توانند به دولت در شناسایی میزان دسترسی و کیفیت خدمات ارائه شده توسط نظام سلامت کمک کنند. این شاخص‌ها شامل تعداد پزشکان، پرستاران، تخت‌های بیمارستانی و هزینه های درمانی است. با استناد به آمارهایجهانی، بویژه سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 2021، می توان وضعیت سلامت و بهداشت در ایران را با استانداردهای جهانی و میانگین های نرم جهانی مقایسه و تحلیل کرد. میانگین نرم جهانی برای تعداد پزشکان، حدود 15 تا 20 پزشک به ازای هر 10,000 نفر جمعیت است، در حالی که ایران با سرانه 11.7 پزشک، اندکی پایین‌تر از این میانگینقرار دارد (شکل 1). همچنین، استانداردها حاکی از آن است که سرانه تخت‌های بیمارستانی باید بطور متوسط 2.5 تا 3.5 تخت به ازای هر 1000 نفر باشد. ایران با سرانه 1.88، نیازمند سرمایه‌گذاری‌هایبیشتری در بخش زیرساخت‌های خدمات درمانی دارد تا به اینمیانگین نزدیک تر شود (شکل 2). در بخش پرستاری و مامایی، سازمان جهانی بهداشت (WHO) تأکید دارد که تعداد پرستاران باید به گونه‌ایباشد که بتوانند پاسخگوی نیازهای بهداشتی جامعه باشند. با سرانه 1.6 پرستار به ازای هر 1000 نفر، ایران در مقایسه با میانگین جهانی که حدود 5 پرستار است، با کمبود پرستار مواجه است (شکل 3). در زمینهسرانه درمانی، میانگین نرم جهانی به نسبت GDP هر کشور متغیراست، اما کشورهای توسعه‌یافته معمولاً بین 10 تا 12 درصد از GDP خود را به سلامت اختصاص می‌دهند. ایران با هزینه‌کرد 393 دلار بر حسبGDP (با لحاظ نمودن نرخ ارز بانک مرکز 42000 ریالی) فاصله قابل توجهی با این میانگین جهانی دارد (شکل4).
شکل 1: مقایسه سرانه تعداد پزشک در ایران با چند کشور دنیا به ازای ده‌هزار نفر
شکل 2: مقایسه سرانه تعداد تخت‌های بیمارستانی بر پایه کشور به ازای هزار نفر
شکل 3: مقایسه سرانه تعداد پرسنل پرستاری به ازای هزار نفر
شکل 4: مقایسه سرانه درمان در ایران با سایرکشورها برحسب تولید ناخالص داخلی (GDP) (دلار) با لحاظ نمودن نرخ ارز 42000 ریالی بانک مرکزی در سال 2021
برای درک بهتر وضعیت بهداشت و درمان در ایران، میتوان از آمارهایموجود در سالنامه آماری بیمارستان‌ها که شامل تعداد و نوع وابستگیبیمارستان‌ها (چه دولتی و چه خصوصی) است (جدول 1) و همچنینمقایسه این شاخص های بهداشتی و درمانی با کشور آلمان که در شکل (5) آورده شده است، استفاده کرد. این آمارها و شاخص‌ها باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند تا بتوانیم با یک دیدگاه جامع درباره وضعیت سلامت و بهداشت در کشور دست یابیم. همچنین، بررسی بودجه ای که به بخش سلامت در پنج سال گذشته اختصاص یافته است و در شکل (6) ارائه شدهاست، به ما امکان می‌دهد تا یک دیدگاه مقایسه‌ای به تخصیص منابع مالی به این بخش حیاتی داشته باشیم. این تحلیل باید به بررسیعملکرد بودجه‌ای و تأثیر آن بر شاخص‌های بهداشتی، مانند دسترسی به خدمات درمانی، کیفیت مراقبت، و سطح سلامت عمومی بپردازد. با توجه به این تحلیل می توان، نقاط قوت و فرصت‌های بهبود در سیستم بهداشت و درمان ایران را شناسایی کرد و بر اساس آن‌ها، پیشنهاداتی برایتصمیم‌گیری‌های آتی مطرح نمود.
جدول (1): آمار و اطلاعات شاخص های سلامت در ایران
شکل 5: مقایسه شاخص‌های سلامت کشور آلمان و ایران
شکل 6: بودجه وزارت بهداشت و درمان از سال 1398 تا سال 1402 (هزار میلیارد ریال)
مقایسه بودجه بهداشت و درمان دو کشور ایران و آلمان، تفاوت‌هایچشمگیری در میزان سرمایه‌گذاری و منابع اختصاص یافته و همچنین بهره وری نیروی انسانی به این بخش مشاهده می‌شود.
1- کشور ایران با جمعیتی نزدیک به 85.55 میلیون نفر، بودجه اختصاص یافته به حوزه بهداشت و درمان حدود 9.11 میلیارد دلار است. این مبلغ در مقایسه با جمعیت کشور، نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری نسبتاً محدودی در این بخش می باشد. با توجه به تعداد کارکنان بهداشت و درمان که 776,624 نفر گزارش شده است و تعداد بیمارستان‌های موجود (1054 بیمارستان)، میتوان حدس زد که برای هر بیمارستان به طور میانگین حدود 736 نفر پرسنل فعالیت دارند.
2- کشور آلمان با جمعیتی کمی کمتر از ایران (83.8 میلیون نفر)، بودجه بهداشت و درمان این کشور به شکل قابل توجهی بیشتر است و به 555.25 میلیارد دلار در سال می‌رسد. این میزان بودجه نشان‌دهنده تأکید و اولویت بالای این کشور بر حوزه سلامت است. با 1925 بیمارستان و 965,240 کارمند بهداشت و درمان، به طور میانگین هر بیمارستان دارای حدود 501 نفر پرسنل می‌باشد.
از نظر مقایسه‌ای، کشور آلمان بیش از 60 برابر ایران در حوزه سلامت سرمایه‌گذاری کرده است. این تفاوت بودجه، بر تفاوت‌های بنیادی در دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، کیفیت مراقبت‌هایبهداشتی، و کارآیی سیستم‌های بهداشتی در این دو کشور تأثیرمی‌گذارد. در آلمان، بودجه بیشتر به معنای دسترسی بهتر به تجهیزاتپزشکی پیشرفته، تحقیقات پزشکی، و خدمات بهداشتی و درمانی با کیفیت بالا است. این در حالی است که در ایران، محدودیت‌های مالیممکن است به کمبود منابع، تجهیزات و خدمات محدودتر منجر شود. علاوه بر این، تعداد بیمارستان‌ها در آلمان تقریباً دو برابر ایران است، ولی تعداد پرسنل در هر بیمارستان کمتر است که این می‌تواند نشان‌دهنده بهره‌وریبالاتر و استفاده مؤثرتر از نیروی انسانی در آلمان باشد.
نتیجه گیری :
تحلیل داده‌های موجود نشان می‌دهد وضعیت بهداشت و سلامت در ایران در مقایسه با استانداردها و میانگین‌های جهانی در کلیه بخش‌هاهمچون، سرانه درمان، تعداد پزشکان، تخت‌های بیمارستانی و پرستاران و غیره با کمبودهایی مواجه است. لذا توجه بیشتر به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، تربیت نیروی انسانی متخصص، و افزایش بودجه اختصاص‌یافته به حوزه سلامت، می‌تواند به پیشرفت و نیل به اهداف توسعه پایدار در این بخش کمک شایانی نماید. با بررسی بیشتر می توان به کارایی بالاتر و بهینه بیمارستان‌های خصوصی نسبت به بیمارستان های دولتی پی برد. بنابراین، می‌بایست مانند کشورهای پیشرفته، بسویخصوصی سازی بیمارستان‌ها حرکت کرده و درنهایت باید سرانه بهداشت و درمان در کشور را مطابق استاندارد های جهانی افزایش داد.