آنچه با مرور وضعیت آب و هوایی ایران در ماه و سالهای اخیر به دست میآید این است که الگوی بارشی ایران چه به لحاظ مکانی و چه به لحاظ زمانی با تغییرات قابل ملاحظهای رو به رو شده است و همین مهم امکان برنامه ریزی صحیح و به موقع را از شهروندان و مسئولان سلب کرده است.
بارشهای ناچیز فصل سرد سال ۹۶ از یک سو و از سوی دیگر آغاز بارشهای پیاپی در فصل بهار سال ۹۷ که در برخی مناطق با ریزش برف همراه است، گواهی است بر این مدعی که الگوی بارشی در ایران دچار تغییراتی شده است و بی توجهی به این مسئله چه به لحاظ دلایل شکل گیری و چه به لحاظ پیامدها میتواند منجر به خسارتهای فراوانی شود.
در همین رابطه و در ادامه نظرات خواندنی دکتر بهلول علیجانی، استاد دانشگاه خوارزمی و پدر علم سینوپتیک ایران را که در گفت و گو با «تابناک»، بیان شد میخوانید.
-آقای دکتر با سلام و تشکر بخاطر وقتی که در اختیار ما گذاشتید. لطفاً برای شروع بفرمایید الگوی بارشی ایران و منطقه جنوب غرب آسیا به صورت کلی و در گذشته چگونه بوده است؟
من هم خدمت شما سلام عرض میکنم. واقعیت این است که بیشتر بارش سالانه در دوره سرد سال و بویژه فصل بهار میبارد؛ و ماه اردیبهشت در همه جای ایران به غیر از سواحل خزر پربارانترین ماه سال است.
-در سالهای اخیر کشور ایران در اکثر مناطق حتی سواحل دریای خزر دچار کاهش شدید بارندگی شده است و الگوهای بارشی گذشته تکرار نمیشود. دلیل این مهم چیست؟
دلیل عمده را تغییر اقلیم یا گرمایش زمین میدانند که سبب شده است بادهای غربی یا سامانههای باران زا به ایران کمتر میایند.
-به رغم کاهش چشمگیر بارشهای کشور در فصل پاییز و زمستان سال ۹۶، گویا بهار سال ۹۷ شرایط بارشی کشور بهتر شده است. نظر شما در این باره چیست؟
البته در اکثر نقاط ایران پربارانترین ماه سال اردیبهشت است که در شعر سعدی هم منعکس است. این هنوز اول آذار جهان افروز است باش تا خیمه زند دولت نیسان و عیار. اما امسال در پی چندین سال کم باران فصل بهار دارد به شرایط نرمال خود بر میگردد. امید است که این آغاز ادامه داشته باشد.
-آیا افزایش بارشها در فصل بهار حکایت از جابجایی فصول و تغییر الگوی زمانی بارشها در ایران ندارد؟
حاکی از تغییر الگوهای بارش نیست بلکه نشانه برگشت شرایط نرمال فصل بهار است. بارش زیاد این بارانها امیدواری میدهد که شاید شدت تغییر اقلیم کاهش پیدا میکند. اما اگر مدت این بارشها کوتاه باشد بازهم نشانه بی نظمی بارش یعنی تغییر اقلیم میباشد.
-ماه پیش شاهد این بودیم که در استان خوزستان ضمن بارش باران در اواسط روز هوای برخی شهرهای استان به ناگهان تاریک شد. کارشناسان این موضوع را ناشی از ترکیب ابر و باد و باران عنوان کردند. به نظر شما چنین رخدادی منطقی است و آیا در گذشته نیز سابقه داشته است؟
تاریک شدن هوا میتواند به دلیل ابر کومولونیمبوس باشد که پیش قراول رگبار شدید و تندر و رعد و برق است. اگر این شرایط نباشد نشان از ورود یک هوای پر از گرد و غبار و در کل آلودگی میباشد.
-با تشکر مجدد از فرصتی که به «تابناک»، دادید. لطفاً در پایان نظر خودتان را در مورد ضرورت توجه مدیران و شهروندان به این تغییرات پیش آمده با هدف کاهش خسارتها و افزایش بهره بریها بفرمایید.
این سالها دوره تغییر اقلیم است؛ و تغییر اقلیم مادر همه مخاطرات کره زمین است. مدیران باید در تمام برنامههای عمرانی و توسعه خود تغییر اقلیم را منظور کنند. در غیر این صورت با خسارت جبران ناپذیر در اینده مواجه میشویم. مهمترین ویژگی تغییر اقلیم فراوانی پدیدههای فرین است. مانند سیل شدید برف ۲۷ فروردین و .... تمام برنامهها باید این فرینها را مورد توجه قرار دهند و برای مقابله با انها برنامههای مناسب تدارک ببینند.