به گزارش تابناک مازندران، مردم ولایتمدار این شهرستان در برپایی ویژه برنامههای اعیاد و عزاداریها سرآمد بوده و همیشه با جان و دل برای اهل بیت به سرور میپردازند و یا در ماتم این بزرگواران جامه عزا به تن میکنند.
در تشریح مراسم ماه محرم باید گفت که همه تکایا، مساجد و خانهها از چند روز پیش از ماه محرم سیاهپوش میشوند و از روز اول ماه محرم مراسم عزاداری آغاز میشود.
مردم در دسته و هیئتهای زنجیرزنی و سینهزنی به مساجد و تکایا میروند و کسانی که نذر دارند، نذورات خود را اعم از حلیم، شله زرد، شربت و غذاهای نذری بین مردم پخش میکنند.
اگر نذر قربانی داشته باشند، قربانی میکنند، در روز نهم و دهم محرم همین مراسم صورت میگیرد و در شب دهم عاشورا، که شام غربیان است، مردم شمعبهدست همراه دستههای عزاداری به حسینیهها میروند و تا صبح به سینهزنی و عزاداری میپردازند.
تا چند سال پیش مراسم تعزیهخوانی نیز در محرم برگزار میشد و امروزه در روستاها کم و بیش تعزیه خوانده میشود و در این میان تأکید بر نماز شب و روزهای عزاداری بهویژه نماز ظهر عاشورا با حضور گسترده اقشار مختلف مردم عزادار فریدونکنار بهویژه نوجوانان و جوانان نمایان است.
آداب ماه مبارک رمضان نیز همیشه خاص بوده و ماه رمضان به ماه مبارک نام برده میشود چون ماه تهذیب نفس و اخلاق است و همه سعی دارند که با ادای فرایض دینی و برپایی نماز جماعت از ثواب این ماه بیشتر بهرهمند شوند.
فریدونکناریها در این ماه صلهرحم را بهجای آورده و به فقرا و محرومان و آشنایان افطاری میدهند و در شبهای قدر و احیا که شب نزول قرآن است در روضهخوانی شهادت مولا علی (ع) شرکت کرده و به سوگواری میپردازند.
زنان و مردان این شهرستان شبهای قدر تا صبح بیدار میمانند و دعا میخوانند و قرآن بر سر میگذارند.
عید غدیر نیز جایگاه خاصی در بین مردم فریدونکنار داشته و در این روز که خاص عید سادات است مردم به دیدن سادات میروند و سکهای را بهعنوان تهکیسه یا پارچه سبز و سفید رنگ از دست سید یا سیده بهعنوان تبرک دریافت میکنند؛ مردم اعتقاد دارند که شگون دارد و خوشیُمن است.
عید قربان که همیشه حال و هوای خاصی دارد و در این روز گوسفند یا بره قربانی را حنا میبندند و تا آفتاب نزده، قربانی میکنند.
کسانی که نذر دارند به هر نیتی که باشد انگشت به خون میزنند و به پیشانی میمالند.
همچنین اعتقاد دارند در روز عید قربان بعد از قربانی کردن نباید از خانه خارج شوند و سرکار بروند در منزل هم کاری انجام نمیدهند تا قربانی آنها رد شود.
نوروزخوانی از جمله آداب جالب است که نوروزخوانان حدود 15 روز قبل از فرا رسیدن عید نوروز به داخل روستاها میآیند و با خواندن اشعار در مدح امامان ترانههای محلی، طلیعه سال نو را به آنان مژده میدهند.
نوروزخوانان چند نفر هستند که یک نفر اشعار را میخواند، یک نفر ساز میزند و نفر دیگر که به آن کوله کش (بارکش) میگویند به در خانههای مردم میرود و میخواند:
باد بِهارون بِیَمو / نِئروز سِلطون بِیَمو
مژده هادین دوستان رِ / گل بیَمو گلستون رِ
بهار آمد بهار آمد خِش آمد / علی با ذولفقار آمد، خوش آمد
نِئروزتان نِئروز دیگر / شِه ما رِ سال نِئ بووئه مِوارِک
صاحب خانه نیز با دادن پول، شیرینی، گردو، تخم مرغ و نخود، و کشمش از آنان پذیرایی میکند.
عید نوروز که هنوز هم حال و هوای بهار 95 را برای همه زنده نگه داشته و هنگام تحویل سال افراد خانواده دور سفره هفت سین که با ظرافت و سلیقه خانم خانه چیده شده مینشینند و در حالی که پدر خانواده دعای تحویل میخواند منتظر سال نو میشوند.
در گذشته که امکانات ارتباطی مانند رادیو و تلویزیون نبود با تیراندازی یا گفتن اذان سال جدید را به همه اعلام میداشتند و بعد از این که سال نو میشد کسی که بهعنوان مادرمه انتخاب میشد با مجمعی که در آن قرآن، آیینه، آب، سبزه و شاخههای سبز جوان قرار داشت، وارد خانه میشد، چهارگوشه اتاقها را آب میپاشید قرآن را کنار سفره هفتسین میگذاشت و شاخههای سبز که معمولاً درخت آلوچه بود را به این نیت که سال سرسبز و خوش و خرمی برای خانواده باشد، جلوی در اتاق آویزان یا روی طاقچه اتاق میگذاشت.
در این روز مادر خانه، غذای عید، سبزیپلوماهی درست میکند، علاوه بر آن غذایی بهعنوان خیرات برای اموات میپزند و بین مردم پخش میکنند.
بعضی نیز هنوز در غروب شب اول سال به این اعتقاد که چراغ خانه آنها همیشه روشن و نورانی باشد، به سر در خانهها شمع یا شعله آتش آویزان میکنند.
اما بهگونهای ویژه جشن نوروز ما برای فریدونکناریها نیز عزیز است و در واقع مردم مازندران در اواسط مرداد ماه خورشیدی (مِرما گاهشمار مازندرانی) جشنی به نام نوروزما دارند.
یعنی وقتی که اولین محصول برنج زودرس رسید بعد از جمعآوری و درو با همان برنج غذا درست میکنند و در خارج از روستا جشن پایان کار میگیرند.
این مراسم مانند سیزدهبهدر است و اعتقاد دارند که این روز را حتماً باید بیرون از روستا بهسر برند، در واقع این جشن شکرگزاری به درگاه خداوند است.
چهارشنبهسوری نیز یکی دیگر از آئین کهنی است که هنوز در میان مردم فریدونکنار مرسوم است و از مراسم بهجامانده در سرزمینهای آریایی ایران و مازندران است که در پایان شب چهارشنبه هر سال برگزار میشود.
مردم و البته خانمهای خانهدار صبح روز سهشنبه آش هفتترشی، درست میکنند، آشی که هفت نوع ترشی مانند آب نارنج، آب لیمو، آب انار، سرکه، گوجه سبز، و آب ازگیل در آن میریزند و بعد از آماده شدن بین همسایهها پخش میکنند.
غروب آتش برپا میکنند و با آرزوی شادی و خوشی برای خود و خانواده خود از روی آتش میپرند، آنها میخوانند: چهارشنبهسوری کمی، پارسال دسوری کمی، امسال دسوری کمی.
یکی دیگر از این آئینها مراسم تیرماه سیزدهشو است و جشن تیرگان که در زبان محلی به تیرماه سیزدهشو معروف است، همان جشن معروف ایرانیان باستان است که در تاریخ باستانی تبری مصادف با دوازدهم آبان برگزار میشود.
در فریدونکنار البته با گذر زمان این جشن کمرنگ شده است و در حال حاضر این رسم در شهرهای کل استان مازندران منسوخ شده و تنها در برخی نقاط کوهستانی به ندرت قابل مشاهده است.
درباره تاریخچه جشن تیرگان نیز روایات مختلفی وجود دارد، برخی پیروزی کاوه بر ضحاک و جشن مهرگان را مبنای جشن میدانند و برخی مردم معتقدند که تیرگان شب تولد حضرت علی (ع) است ولی برخی نیز معتقدند که جشن تیرماه سیزده شو یکی از کهنترین جشن ایرانیان و مردم است.
در این مراسم با برپایی آیینهای ویژه و آماده کردن خوراکیهای 13 گانه جشن گرفته میشود، تمامی خانوادهها در این شب کنار هم جمع میشوند و تا پاسی از شب به خوردن تنقلات و گوشدادن به قصه و افسانههای بزرگترها سپری میشود.
جوانان نیز با در دست داشتن چند ترکه بلند با کیسهای که به انتهای آن بسته شده است، همراه کودکان به در خانهها رفته و با سر و صدا و کوبیدن چوب به در خانهها و لالبازی از صاحبخانه تقاضای هدیه میکنند.
شگون چوب خوردن از لال نیز از دیگر برنامههای مخصوص این جشن است، بهگونهای که در این شب شخصی با لباس مبدل، دستمالی به سر بسته و صورتش را سیاه میکند و مانند لالها با کسی حرف نمیزند؛ این شخص که او را لال، لال مار و لال شیش میگویند با همراهی چند نفر وارد خانههای محل میشود و با چوب و ترکهای که در دست دارد، ضربهای به ساکنان خانه میزند.
فریدونکناریها، آمدن لال را به خانه و کاشانه خود به فال نیک میگیرند و باور دارند که «لال» هر کس را بزند تا سال دیگر مریض نمیشود.
شب یلدا که در نظر مردم محلی فریدونکنار چِلّهشو نامیده میشود نیز شب اول زمستان است که بنا به سنت دیرین همه افراد خانواده دور هم جمع میشوند و با خوردن هندوانه و آجیل مخصوص شب چلّه سرمای فصل زمستان را از خود دور میکنند.
در این شب دختران دمبخت با پوشاندن صورت خود از هفت خانه چیزی میگیرند، اگر کسی آنها را ندید و نشناخت حتماً به آنچه نیت کردهاند خواهند رسید و در این شب یکی از بزرگترهای خانواده برای بقیه اعضا فال حافظ میگیرد.
شاید یکی دیگر از آئینهای جالب که نقل آن خالی از لطف نیست دندانسری است که یکی از مراسم دوران کودکی مراسم دندانسری بوده که همزمان با ظاهر شدن اولین دندانهای طفل برگزار میشود.
در فریدونکناری در این مراسم مادر کودک شیربرنج یا آشی که انواع حبوبات در آن وجود داشته باشد میپزد و کاسهای از آش را به خانه فامیلها و دوستان میدهد و رسم است که افراد هنگام پس دادن کاسه، هدیهای مانند اسباببازی، روسری یا پول در آن میگذارند.