به گزارش همشهری آنلاین به نقل از سازندگی، پیش از آن نیز اظهارات پناهیان درباره موضوع عدالت و مواسات بحث برانگیز شده بود. وی در دهه اول محرم در جلسهای درباره این موضوع صحبتهایی داشت که با واکنشهایی از جانب اصولگرایان روبهرو شد.
بر اساس فیلم منتشر شده از این جلسه وی گفته است: «امسال دوستان گفتند نمیخواهید درباره عدالتگرایی صحبت کنید؟ دوران عدالتخواهی گذشته؛ عدالتخواهی معمولاٌ معطوف به این است که کسی دزدی نکند، آن که ماشاءالله قوه قضائیه فعال شده انشاءالله دزدها را هم میگیرد و بیشتر هم میگیرد و دزدی جمع میشود از مملکت؛ بالاتر از دزدی، امتحان دیگری داریم که مواسات است».
بعد از این اظهارات بود که به یکباره اسنادی از سوی یاشار سلطانی فعال رسانهای منتشر شد که در آن خبر از مالکیت خانهای ۳۰ میلیاردی میداد. پناهیان درباره این اسناد گفت که خانهای که ۵ سال قرار بود با شریکی آن را بسازیم چون شریکم به پول خود نیاز داشت، شخص دیگری آمد پول او را داد و خانه را ساختیم. یک زمین ۲۲۵ متری که هر طبقه آن حدودا ۱۲۰ متر میباشد. وی ادامه داد: «در پایان کار اسم ایشان هم آمده و یکجور رذیلانه زدند شرکت فلان فرد با فلان کارخانهدار که هر کدام از رفقا زنگ زدند گفتند پس برج ۱۰۰ میلیاردی نیست؟»
او گفت: «من یک واحد آن خانه را بیشتر ندارم آن هم با هدیه رفقا، مانند امام که هدیهای زندگی میکرد و مقام معظم رهبری که با هدیه رفقایش زندگی میکند، من هم همین طور». این تفسیر وی از شیوه زندگی خود و نسبت دادن آن به زندگی امام (ره) و مقام معظم رهبری موج دوبارهای را علیه او به راه انداخت. علیه واعظی که در چند سال اخیر اظهاراتش جنجالبرانگیز شده است.
روحانی ۵۵ سالهای که در سال ۱۳۸۹ در سمتهای نائب رئیس قرارگاه عمار و عضو هیئت امنای دانشگاه هنر انتخاب شد و در کارنامهاش معاونت فرهنگی نهاد رهبری در دانشگاهها و مسئول نهاد رهبری دانشگاه هنر را دارد. اگرچه طیفی از اصولگرایان از موضوع عبور از عدالتخواهی مطرح شده توسط پناهیان انتقاد کردند اما پس از انتشار اسناد خانه منتسب به پناهیان به همان میزان از او دفاع شد. در این بین اختلافات اصولگرایان و جریانی که خود را عدالتخواه میخوانند بیش از پیش نمایان شد.
نقد تند عدالتخواهان به پناهیان
در ابتدای امر عدالتخواهانی همچون وحید اشتری در توئیتر نقدهای مطرح شده درباره پناهیان را بازنشر دادند. اشتری یکی از چهرههای شاخص این جریان با بازنشر مطلبی یادآوری کرد که اظهارات پناهیان نقد مطالبهگری و کمک به رشد چهرههایی همچون شریعتی است.
این اظهارات از آن جهت مطرح شد که پناهیان پیش از این تندترین نقدها را به شریعتی استاندار خوزستان کرده و در سخنرانی با قید عنوان بیکفایتی برای وی گفته بود که باید استاندار را به گاری بست. علاوه بر این اشتری بعد از اظهارات پناهیان درباره شیوه زندگیاش و این که خانهاش را با کمک دوستان خریده و زندگیاش نیز با هدایای دوستان میگذرد نوشت: «حساسیت معروفترین منبریها و مداحها روی این هدایا به شدت پایین آمده و ارتباطات عجیبی پیدا کردهاند. طرفداران متعصبشان هم هرگونه نقد اینچنینی را یحتمل بر نمیتابند ولی در امر به معروف و نهی از منکر نباید تعارف کرد.»
اشتری همچنین در مطالب دیگری در صفحه توتیتر خود هیئت میثاق که محل سخنرانی پناهیان است را به شدت نقد کرد و اظهارات او درباره دوستان را با اظهاراتی از همین جنس که از اکبر طبری و شهرام جزایری نقل شده بود، مقایسه کرد. نقد به اظهارات پناهیان درباره عدالتخواهی منحصر به عدالتخواهان نبود. بخش دیگری از جریان اصولگرا هم از اظهارات پناهیان درباره عدالتخواهی انتقاد کردند.
نقد از گفته و دفاع از گوینده
علاوه بر واکنشها در فضای مجازی اظهارات پناهیان درباره مسئله عدالت و مواسات با واکنش خبرگزاری تسنیم روبهرو شد و در یادداشتی به قلم عبدالله عبداللهی، نوشت: «در دهه اول محرّم گفتاری از جناب حجتالاسلام پناهیان درباره عدالت و مواسات پخش شد که آن جملات مشخصاً غلط بود، اگرچه آقای پناهیان در همین جلسه و جلسات روزهای بعد تلاش کرد مقصود خود را از این جملات توضیح بدهد و برداشتهایی را که با نیت او همخوانی نداشته است تا حدی اصلاح کند، امّا بههرصورت، آن عبارات اولیه بهنحو واضحی نادرست بود.»
تسنیم همچنین در این مطلب ضمن دفاع از شخصیت و جایگاه معظ پناهیان مینویسد که «ادبیات بعضی نقدها بهلحاظ فرمی در حد تکفیر آقای پناهیان و توهین به او پیش رفت و بهلحاظ محتوا نیز ادعایی درباره زیست شخصی او مطرح شد که با واقعیت او فاصله داشت.
مدعیان که تصور میکردند ادعای جانبداری از عدالت، خودش در عمل نیازی به رعایت عدالت ندارد، با سرککشیدن به زندگی شخصی او و انتشار سندی با عنوان پایانکار ساختمانی که چند سال پیش در آن سکونت کرده است، تبلیغ کردند که او اهل زدوبند با متمولان است و رویکردی ثروتاندوزانه و سرمایهدارانه در زندگی شخصیاش دارد.»
خبرگزاری تسنیم همچنین در گفتوگویی به نقل از عماد افروغ استاد دانشگاه و جامعهشناس و از نمایندگان دوره هفتم مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که آیا دوران عدالتخواهی پایان یافته و ما باید به مواسات فکر کنیم، گفت: «اصلا ما چه زمانی وارد عدالتخواهی شدیم که حالا از آن عبور کرده باشیم؟ بله صحبتها و بحثهایی در این خصوص شده و از روز اول هم عدالتخواهی یکی از اهداف اصلی این انقلاب بوده اما ما کارنامه درخشانی در عدالت مخصوصاً در عدالت اجتماعی و قضایی نداریم یعنی عدالت قضایی که به شرایط اجتماعی وقوع جرم توجه داشته باشد. در واقع ما در خصوص عدالتخواهی فراز و فرود داشتهایم؛ اما در کل با توجه به گفتمان انقلاب اسلامی و اینکه عمدهترین هدف آن استقرار عدالت اجتماعی است کارنامه موفقی نداریم». وی ادامه داد: «عدالت اجتماعی یک امر ساختاری است نه فردی.
از حضرت علی (ع) در خصوص فرق جود(بخشش) و عدالت سوال کردند ایشان گفتند: جود یک امر شخصی و عدالت یک امر ساختاری است؛ یعنی یک امر عام محسوب میشود. من در یکی از مسافرتهای علمی خود به ایتالیا در جلسهای که موضوع آن عدالت بود گفتوگویی با رئیس دانشگاه گرگوریا داشتم دانشگاهی که وابسته به کلیسای واتیکان است».
بازخوانی نقد جعفریان به پناهیان
اظهارات پناهیان درباره عدالتخواهی منجر به بازخوانی گفتوگویی با رسول جعفریان شد که ۱۰ سال پیش صورت گرفته بود. خبرآنلاین در اینباره نوشت: «حجتالاسلام رسول جعفریان، رئیس کتابخانه دانشگاه تهران و از تاریخدانان برجسته جهان اسلام، ده سال قبل در گفتوگویی با «سایت بازتاب» نسبت به پناهیان انتقاد صریحی کرد که با قدردانی مراجع تقلید و علمای حوزه مواجه شد. در این گفتوگو به نقل از جعفریان نوشته شده است: «او در کجا درس خوانده؟ چه قدر فقه میداند؟ چه قدر با مبانی فلسفی اسلام آشناست؟ چه قدر تاریخ اسلام خوانده؟ کجا تحصیل کرده که که در هر بابی نظر میدهد؟
آیا واقعا قرار است هر کس خوشصحبت است و چند جمله را به هم وصل میکند و حرفهای درشت و تازه میزند که هیچکدام محک خود را نزد علما پس نداده، باید بتواند از وقت سیما که متعلق به تمام مردم است استفاده کند؟ بیم آن میرود تا مدتی دیگر، آن قدر این حرفها زده شود که جزو مسلمات شود و دیگر کسی نتواند از آنها انتقاد کند. البته این که این افراد در محضر رهبری این مطالب را میگویند، معنایش این نیست که آن مطالب از نظر ایشان درست است. بارها شده است که رهبری بعد از سخنرانی از آنها انتقاد کردهاند.»
دفاع آشنا
اگرچه اظهارات پناهیان با موجی از نقدهای چهرههای اصلاحطلب روبهرو بود اما حسامالدین آشنا از اظهارات پناهیان دفاع کرد. مشاور رئیسجمهور که خود نیز روزگاری ملبس به لباس روحانیت بوده، در حساب توییتری خود نوشت: «شیوه تأمین زندگی واعظ و منبری و مداح با کارمند و کارگر و کاسب متفاوت است. بانیان مجالس مذهبی، گاه بخشی از هزینههای رفت و آمد، درمان یا حتی زندگی و مسکن وعاظ را تأمین میکنند. این امر عیب نیست؛ جدید، عجیب یا اختصاصی هم نیست.»
انتقاد به انتقادکنندگان پناهیان
بخش قابل توجهی از جریان اصولگرا اگر چه به اظهارات پناهیان درباره عبور از عدالتخواهی واکنش نشان داده و آن را نقد کردند اما به سرعت بعد از انتشار اسنادی درباره خانه منتسب به پناهیان رنگ حمایتها از او پررنگ شد و حتی موضوع خانه ۳۰ میلیاردی را پاسخ اظهارات پناهیان درباره استاندار خوزستان خواندند.
محمد شجاعی در توئیتی در اینباره نوشت: «اتهام به آقای پناهیان و امثال ایشان، ریشه در یک خباثت عمیق باطنی و یک کینه جهنمی نسبت به انقلاب و ولایت دارد. اینگونه اتهام زدن، حماقتیست ویژه دشمنان انقلاب، که از خصائص ذاتی آنان است.» یاسر جبرائیلی نیز در مطلبی در صفحه شخصی خود نوشت: «نسل ما شاگرد اساتید معظمی چون پناهیان است که سرمایه عمرشان را وقف ارتقای معرفت دینی و انقلابی ما کردهاند. تخریب ایشان، مصداق پاشیدن خاک بر چهره آفتاب است.»
کیان عبداللهی سردبیر تسنیم نیز با انتقاد از رویه رفتاری جریان عدالتخواه در قبال پناهیان این جریان را راهزنان عدالت خواند و نوشت: «راهزنان عدالت که این روزها حیثیت و شخصیت محترم آقای پناهیان را نشانه گرفتهاند جزو سخیفترین دشمنان عدالتند. نقد و مباحثه منطقی درباره سخنان آقای پناهیان ایرادی ندارد، اما این جماعت مانند موارد متعدد دیگر، لقلقه زبانی عدالت را ابزاری برای منافع سیاسی خود میکنند و این ظلم مضاعف به عدالت است».
حسین قدیانی در یادداشتی در دفاع از پناهیان و انتقاد از نقد عدالتخواهان به پناهیان نوشت: «جریانی که عدالتخواهی خود را بدون مرز میخواند، از قضا یک مرز بلکه یک خط قرمز پررنگ دارد؛ محمود احمدینژاد! تمام مشکل مندرآوردی آپارتمان حجتالاسلام پناهیان رفع میشد، اگر ایشان خطیب جریان انحرافی بود! درست در روزهایی که ضدانقلاب مشغول حملهی مستمر به رهبر انقلاب است، عدالتخواران احمدینژادی نیز هر از چند گاه به یکی از یاران ولایت پیله میکنند!»
قدیانی در بخش دیگری نوشت: «هیهات! اسم این صحنهآرایی، تسویهحساب سیاسی با سخنرانان و مداحان عاشورای امسال است، نه عدالتورزی! زورشان گرفته که چرا حتی با وجود کرونا حسین تنها نشد! فردا گیر خواهند داد به حاجمحمود! پسفردا هم یک چیزی از انتهای لولهی اگزوز النود حاجمهدی رسولی درمیآورند!... عدالتخواه به عبارتی یعنی داور! داور اگر سوت را عوض متن، در حاشیه بزند؛ خیلی هم خلاف ادب نیست که با شعار معروف «شیر سماور» به استقبالش برویم! این هم یک هدیهی پرشور به شما ناداوران نادان بیشعور! نیست به هدیه آلرژی دارید، دیدم درست نیست بینصیبتان بگذارم! سفسطه ممنوع! شعار کذا در حد شخصیتتان بود! درست لایق عدالتخواهی کاریکاتوریتان!»
مرزبندی از درون
اظهارات پناهیان نه نمونه اول است نه آخر. او کماکان با ادبیات منحصر به فرد خویش پیشنهاد بستن استاندار را به گاری میدهد و روز دیگری خطاب به مخالفان شفافیت میگوید غلط میکنید شفافیت را تفتیش عقاید میدانید. آنچه در این بین رخ نموده و هر روز تازهتر میشود شکاف عمیق عدالتخواهان و اصولگرایان است. شکافی که هر حرف و سخن ایدئولوژیک یا سیاسی آن را عمیقتر میکند.