به گزارش تابناک کهگیلویه و بویراحمد ، مهم‌ترین رکن فعالیت اقتصادی مردم استان کهگیلویه و بویراحمد را می‌توان دامداری دانست. دامداری در استان به دو روش متحرک و ساکن انجام می‌شود که نوع متحرک آن توسط عشایر کوچنده استان و به تبعیت از شرایط آب و هوایی و تغییرات فصلی، برای دسترسی به مراتع و علوفه مورد نیاز، به‌صورت ییلاق و قشلاق انجام می‌شود. علاوه بر دامداری سنتی و بومی، در سال‌های اخیر، تعدادی دامداری صنعتی، متشکل از گاوداری و پرواربندی گوسفند نیز به‌صورت پراکنده رواج یافته است.
استان کهگیلویه و بویراحمد به سبب طبیعت مساعد، به‌ویژه تنوع گیاهان جنگلی و وجود آب‌وهوای مساعد، شرایط مناسبی برای پرورش زنبورعسل به دو روش سنتی و شیوه نوین دارد. غیر از رواج زنبورداری سنتی در مناطق روستایی، گسترش کندوهای زنبورعسل به شیوه نوین هم در سال‌های اخیر، باعث افزایش درآمد کشاورزان و زنبورداران شده است.
بعد از دامداری، کشاورزی مهم‌ترین فعالیت اقتصادی ساکنان این استان را تشکیل می‌دهد. وجود زمین‌های کوهستانی و تپه ماهوری و نیز طبیعت خاص منطقه، کشاورزی بیشتر به‌صورت کشت دیمی است. علاوه بر کشت گندم و جو که به‌صورت دیم و آبی در بیشتر مناطق استان رایج است، کشت برنج نیز در مناطق گرم و معتدل استان که منابع آب کافی دارند، معمول است. محصولات مهم کشاورزی در این استان؛ غلات، حبوبات، نباتات علوفه‌ای، ذرت و صیفی‌جات است که کشت آن‌ها در مناطق مختلف استان رواج دارد.
موقعیت طبیعی مرتفع، به‌ویژه کمبود زمین‌های مسطح در مناطق خاور و شمال خاوری استان، باعث شده است که باغ داری در دره‌های کوهستانی و بر روی ارتفاعات ناهموار و پرآب این مناطق رواج پیدا کند. درسایرمناطق مستعد استان نیز پرورش انواع درخت‌ها، از جمله سیب، هلو، انگور، گردو و زیتون، لیمو، پرتقال و... رونق یافته است. در بخش صنعت، استان کهگیلویه و بویر احمد به دو دسته صنایع‌دستی و صنایع کارخانه‌ای تقسیم می‌شوند.
تولیدات و دست‌بافت‌های عشایری، ریشه در تاریخ پر رمز و راز این مرزوبوم و معیشت رمه گردانی و کوچ‌نشینی این سرزمین دارد.
از حرکت دست و پویایی اندیشه مردمان این مرزوبوم که برگرفته از طبیعت زیبای استان است، صنایع‌دستی ماندگاری همچون قالی، قالیچه، جاجیم، گچمه، گبه، نمد، سیاه‌چادر، توبره، جاقرآنی، خورجین و... خلق می‌شود و محصولاتی همچون عسل طبیعی، روغن حیوانی، قره قروت، کشک و دیگر مواد لبنی و میوه‌هایی مانند گردو، سیب، انگور، انار، لیمو و پرتقال و محصولات کشاورزی مانند: برنج، گندم، جو و سایر حبوبات و... به دست می‌آید
افزون بر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، خوراکی‌ها، سوغات و آداب‌ورسومی در استان چهارفصل کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که شیرینی سفر به این خطه را در اذهان مسافران ماندگارتر می‌کند.
بر اساس یک رسم کهن معمولاً گردشگران زیباترین و بهترین کالای هر منطقه را با خود به‌عنوان ره‌آورد می‌برند و برای کسب تجربه‌های تازه از غذاهای محلی می‌خورند و این عوامل باعث حلاوت بیشتر سفرشان می‌شود.
استان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن غذاهای سالم، خوراکی‌ها محلی، دست بافته‌های سنتی، پوشش لباس بومی، آواها و نواهای غنی قابلیت‌های فرهنگی زیادی دارد.
جاذبه‌هایی که در صورت رونق گردشگری، فرصتی برای درآمدزایی تولیدکنندگان صنایع، کشاورزی و ایجاد کننده صدها شغل در بخش خدماتی مانند رستوران، هتل و سایر بخش‌هاست.
داریوش بهروزی کارشناس صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه سوغات محلی استان به دوسته خوارکی و صنایع‌دستی تقسیم می‌شود، اظهار می‌کند: «خوراکی‌هایی مانند گردو، مویز، کشک، قره قورت، روغن حیوانی، عسل، گیاهان دارویی و خوراکی خشک شده مانند چویل، کرفس، قارچ کوهی، بیلهر، کنگر و کارده از مهم‌ترین سوغاتی‌های کهگیلویه و بویراحمد است.»
او می‌افزاید: «دست بافته‌ها و صنایع‌دستی مانند مهلو و میخک که به‌شکل دستبند، گردنبند، انگشتر، گلیم‌هایی که به‌صورت تابلو فرش تهیه می‌شود، سبدهایی که به‌صورت حصیری در اندازه‌های مختلف تهیه می‌شود از دیگر سوغاتی‌های این استان است.»
بهروزی تصریح عنوان می‌کند: «صدای دانشین لالایی زنان به‌ویژه در مناطق روستایی و عشایری، نوای دلکش نی، اشعار شاد با نام یاریار، نواهای غمگین موسوم به غمنامه و اشعار جذابی که روستائیان در هنگام برداشت محصول همخوانی می‌کنند از جاذبه‌های مردم‌شناسی است که سفر به کهگیلویه و بویراحمد را منحصربه‌فرد می‌کند.»
او به معرفی برخی از غذاهای محلی کهگیلویه و بویراحمد اشاره کرده و می‌گوید: «غذاهای محلی این استان در فصل‌های مختلف سال مورد توجه گردشگران زیادی قرار می گیردند.»
کارشناس صنایع‌دستی آش دوغ را یکی از غذاهای محلی کهگیلویه و بویراحمد معرفی کرده و می‌گوید: «این غذای سرشار از کلسیم، از موادی مانند ماست، برنج، سبزی‌های معطر مانند تره کوهی و موسیر تهیه می‌شود که برای تزیین آن از پیازداغ و نعناع یا آویشن استفاده می‌کنند.»
او می‌افزاید: « شله ماشکی از دیگر غذاهای محلی است، این غذا از برنج، ماش و پودر انار خشک شده درست می‌شود و با پیازداغ تزیین می‌شود.آش کارده هم از دیگر غذاهای سنتی است، برای تهیه این غذا، کارده را که گیاهی گرمسیری با برگ‌های پهن است، ریزخرد می‌کنند و در آبلیمو می‌خوابانند، تا ترش شود. بعد از دو روز آب به آن اضافه می‌کنند پس از جوشیدن، گندم و برنج نیم‌کوب به آن اضافه می‌شود. این آش معروف‌ترین غذای سنتی کهگیلویه و بویراحمد است.»
مسعود شفیعی معاون میراث‌فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد نیز در مورد سوغات و غذاهای محلی می‌گوید: «برای نخستین بار غذاهای سنتی کلگ و گوشت و دم پخت گوشتی این استان در فهرست آثار ملی ثبت شد.غذای کلگ و گوشت از حبوباتی مانند نخودچی و گوشت به‌صورت آبگوشت تهیه می‌شود.»
او می‌افزاید: «در این خوراک به‌جای نان گندم از نان کلگی که از بلوط تهیه شده استفاده می‌شود.دم پخت گوشتی نیز از حبوباتی مانند عدس و گوشت به‌صورت سوپ تهیه می‌شود.شفیتاکنون 59 اثر میراث معنوی این استان شامل صنایع‌دستی و آیین‌ها و سنت‌های مردم کهگیلویه و بویراحمد به ثبت ملی رسیده است.لباس محلی زنان و مردان، مهلو و میخک، دست بافته‌هایی مانند گلیم مهم‌ترین آثاری که ثبت ملی شده‌اند.»
مجید صفایی سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد نیز می‌گوید: «غذاهای محلی، آواها و نواهای سنتی، پوشش لباس محلی که در جشنواره ها معرفی می‌شود در کنار طبیعت زیبا و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در مناطق گرمسیری و سردسیری می‌تواند صدها فرصت شغلی ایجاد کند.هر ساله گردشگران زیادی در دنیا با هدف تجربه طعم‌های جدید راهی سفر می‌شوند که این امر نشان دهنده نیاز به ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در سیاه‌چادرها و طبیعت بکر است.»
صفایی می‌افزاید: «ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی، برپایی جشنواره‌ها در زمان پیک حضور گردشگران، تقویت زیرساخت‌های پذیرش گردشگر مانند اردوگاه‌های رفاهی و تفریحی از برنامه‌ها میراث‌فرهنگی برای رونق صنعت گردشگری در این استان است.»
کهگیلویه و بویراحمد با داشتن 250 تفرجگاه طبیعی، 300 بقعه متبرکه، 770 اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی و مواهب طبیعی چشم‌نواز، مکانی مناسب برای گردشگران داخلی و خارجی است.
حرم بی‌بی حکیمه (س) خواهر امام رضا (ع)، چشمه بلقیس چرام، گردنه شلال دون، رود رونه، آبشار کمردوغ، برم الوان، بافت تاریخی دهدشت و سد کوثر از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی کهگیلویه و بویراحمد در اواخر زمستان و فصل بهار است.
آبشار یاسوج، کوه گل، چشمه میشی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری مناطق سردسیری این استان است که پذیرای هزاران مسافر در فصل تابستان است./ علی اکبر پاک
استان کهگیلویه و بویراحمد به سبب طبیعت مساعد، به‌ویژه تنوع گیاهان جنگلی و وجود آب‌وهوای مساعد، شرایط مناسبی برای پرورش زنبورعسل به دو روش سنتی و شیوه نوین دارد. غیر از رواج زنبورداری سنتی در مناطق روستایی، گسترش کندوهای زنبورعسل به شیوه نوین هم در سال‌های اخیر، باعث افزایش درآمد کشاورزان و زنبورداران شده است.
بعد از دامداری، کشاورزی مهم‌ترین فعالیت اقتصادی ساکنان این استان را تشکیل می‌دهد. وجود زمین‌های کوهستانی و تپه ماهوری و نیز طبیعت خاص منطقه، کشاورزی بیشتر به‌صورت کشت دیمی است. علاوه بر کشت گندم و جو که به‌صورت دیم و آبی در بیشتر مناطق استان رایج است، کشت برنج نیز در مناطق گرم و معتدل استان که منابع آب کافی دارند، معمول است. محصولات مهم کشاورزی در این استان؛ غلات، حبوبات، نباتات علوفه‌ای، ذرت و صیفی‌جات است که کشت آن‌ها در مناطق مختلف استان رواج دارد.
موقعیت طبیعی مرتفع، به‌ویژه کمبود زمین‌های مسطح در مناطق خاور و شمال خاوری استان، باعث شده است که باغ داری در دره‌های کوهستانی و بر روی ارتفاعات ناهموار و پرآب این مناطق رواج پیدا کند. درسایرمناطق مستعد استان نیز پرورش انواع درخت‌ها، از جمله سیب، هلو، انگور، گردو و زیتون، لیمو، پرتقال و... رونق یافته است. در بخش صنعت، استان کهگیلویه و بویر احمد به دو دسته صنایع‌دستی و صنایع کارخانه‌ای تقسیم می‌شوند.
تولیدات و دست‌بافت‌های عشایری، ریشه در تاریخ پر رمز و راز این مرزوبوم و معیشت رمه گردانی و کوچ‌نشینی این سرزمین دارد.
از حرکت دست و پویایی اندیشه مردمان این مرزوبوم که برگرفته از طبیعت زیبای استان است، صنایع‌دستی ماندگاری همچون قالی، قالیچه، جاجیم، گچمه، گبه، نمد، سیاه‌چادر، توبره، جاقرآنی، خورجین و... خلق می‌شود و محصولاتی همچون عسل طبیعی، روغن حیوانی، قره قروت، کشک و دیگر مواد لبنی و میوه‌هایی مانند گردو، سیب، انگور، انار، لیمو و پرتقال و محصولات کشاورزی مانند: برنج، گندم، جو و سایر حبوبات و... به دست می‌آید
افزون بر جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، خوراکی‌ها، سوغات و آداب‌ورسومی در استان چهارفصل کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که شیرینی سفر به این خطه را در اذهان مسافران ماندگارتر می‌کند.
بر اساس یک رسم کهن معمولاً گردشگران زیباترین و بهترین کالای هر منطقه را با خود به‌عنوان ره‌آورد می‌برند و برای کسب تجربه‌های تازه از غذاهای محلی می‌خورند و این عوامل باعث حلاوت بیشتر سفرشان می‌شود.
استان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن غذاهای سالم، خوراکی‌ها محلی، دست بافته‌های سنتی، پوشش لباس بومی، آواها و نواهای غنی قابلیت‌های فرهنگی زیادی دارد.
جاذبه‌هایی که در صورت رونق گردشگری، فرصتی برای درآمدزایی تولیدکنندگان صنایع، کشاورزی و ایجاد کننده صدها شغل در بخش خدماتی مانند رستوران، هتل و سایر بخش‌هاست.
داریوش بهروزی کارشناس صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه سوغات محلی استان به دوسته خوارکی و صنایع‌دستی تقسیم می‌شود، اظهار می‌کند: «خوراکی‌هایی مانند گردو، مویز، کشک، قره قورت، روغن حیوانی، عسل، گیاهان دارویی و خوراکی خشک شده مانند چویل، کرفس، قارچ کوهی، بیلهر، کنگر و کارده از مهم‌ترین سوغاتی‌های کهگیلویه و بویراحمد است.»
او می‌افزاید: «دست بافته‌ها و صنایع‌دستی مانند مهلو و میخک که به‌شکل دستبند، گردنبند، انگشتر، گلیم‌هایی که به‌صورت تابلو فرش تهیه می‌شود، سبدهایی که به‌صورت حصیری در اندازه‌های مختلف تهیه می‌شود از دیگر سوغاتی‌های این استان است.»
بهروزی تصریح عنوان می‌کند: «صدای دانشین لالایی زنان به‌ویژه در مناطق روستایی و عشایری، نوای دلکش نی، اشعار شاد با نام یاریار، نواهای غمگین موسوم به غمنامه و اشعار جذابی که روستائیان در هنگام برداشت محصول همخوانی می‌کنند از جاذبه‌های مردم‌شناسی است که سفر به کهگیلویه و بویراحمد را منحصربه‌فرد می‌کند.»
او به معرفی برخی از غذاهای محلی کهگیلویه و بویراحمد اشاره کرده و می‌گوید: «غذاهای محلی این استان در فصل‌های مختلف سال مورد توجه گردشگران زیادی قرار می گیردند.»
کارشناس صنایع‌دستی آش دوغ را یکی از غذاهای محلی کهگیلویه و بویراحمد معرفی کرده و می‌گوید: «این غذای سرشار از کلسیم، از موادی مانند ماست، برنج، سبزی‌های معطر مانند تره کوهی و موسیر تهیه می‌شود که برای تزیین آن از پیازداغ و نعناع یا آویشن استفاده می‌کنند.»
او می‌افزاید: « شله ماشکی از دیگر غذاهای محلی است، این غذا از برنج، ماش و پودر انار خشک شده درست می‌شود و با پیازداغ تزیین می‌شود.آش کارده هم از دیگر غذاهای سنتی است، برای تهیه این غذا، کارده را که گیاهی گرمسیری با برگ‌های پهن است، ریزخرد می‌کنند و در آبلیمو می‌خوابانند، تا ترش شود. بعد از دو روز آب به آن اضافه می‌کنند پس از جوشیدن، گندم و برنج نیم‌کوب به آن اضافه می‌شود. این آش معروف‌ترین غذای سنتی کهگیلویه و بویراحمد است.»
مسعود شفیعی معاون میراث‌فرهنگی کهگیلویه و بویراحمد نیز در مورد سوغات و غذاهای محلی می‌گوید: «برای نخستین بار غذاهای سنتی کلگ و گوشت و دم پخت گوشتی این استان در فهرست آثار ملی ثبت شد.غذای کلگ و گوشت از حبوباتی مانند نخودچی و گوشت به‌صورت آبگوشت تهیه می‌شود.»
او می‌افزاید: «در این خوراک به‌جای نان گندم از نان کلگی که از بلوط تهیه شده استفاده می‌شود.دم پخت گوشتی نیز از حبوباتی مانند عدس و گوشت به‌صورت سوپ تهیه می‌شود.شفیتاکنون 59 اثر میراث معنوی این استان شامل صنایع‌دستی و آیین‌ها و سنت‌های مردم کهگیلویه و بویراحمد به ثبت ملی رسیده است.لباس محلی زنان و مردان، مهلو و میخک، دست بافته‌هایی مانند گلیم مهم‌ترین آثاری که ثبت ملی شده‌اند.»
مجید صفایی سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کهگیلویه و بویراحمد نیز می‌گوید: «غذاهای محلی، آواها و نواهای سنتی، پوشش لباس محلی که در جشنواره ها معرفی می‌شود در کنار طبیعت زیبا و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در مناطق گرمسیری و سردسیری می‌تواند صدها فرصت شغلی ایجاد کند.هر ساله گردشگران زیادی در دنیا با هدف تجربه طعم‌های جدید راهی سفر می‌شوند که این امر نشان دهنده نیاز به ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در سیاه‌چادرها و طبیعت بکر است.»
صفایی می‌افزاید: «ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی، برپایی جشنواره‌ها در زمان پیک حضور گردشگران، تقویت زیرساخت‌های پذیرش گردشگر مانند اردوگاه‌های رفاهی و تفریحی از برنامه‌ها میراث‌فرهنگی برای رونق صنعت گردشگری در این استان است.»
کهگیلویه و بویراحمد با داشتن 250 تفرجگاه طبیعی، 300 بقعه متبرکه، 770 اثر تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی و مواهب طبیعی چشم‌نواز، مکانی مناسب برای گردشگران داخلی و خارجی است.
حرم بی‌بی حکیمه (س) خواهر امام رضا (ع)، چشمه بلقیس چرام، گردنه شلال دون، رود رونه، آبشار کمردوغ، برم الوان، بافت تاریخی دهدشت و سد کوثر از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی کهگیلویه و بویراحمد در اواخر زمستان و فصل بهار است.
آبشار یاسوج، کوه گل، چشمه میشی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری مناطق سردسیری این استان است که پذیرای هزاران مسافر در فصل تابستان است./ علی اکبر پاک
