مکاتب و رویکرد های مختلف اقتصاد سیاسی در یک اصل اساسی یعنی نحوه  تعامل جامعه و دولت با یکدیگر اشتراک دارند،براین اساس دو حوزه و کارکرد اقتصادی و سیاسی ریشه در ساختار و  تحولات اجتماعی دارد،مطالعه تحولات اجتماعی با بررسی بافت جمعیت آغاز می شود در این چهارچوب عربستان سعودی در عرصه اجتماعی با جمعیت جوان به شدت در حال افزایش و ساختار قبیله ای با تضادهای گوناگونی روبه روست.
کد خبر: ۷۷۴۷۰۹
تاریخ انتشار: ۰۳ شهريور ۱۳۹۸ - ۱۸:۱۷ 25 August 2019

تابناک ایلام صادق پیرزادنیا::پس از تحولات خاورمیانه در ۱۸دسامبر۲۰۱۰ بیداری اسلامی در کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که به«بهار عربی» شهرت یافت نظم و دیسیپلین سیاسی در این کشورها با چالش جدی مواجه شد که تا جایی پیش رفت که عربستان سعودی و شاهزاده جوان سلطه جویش محمد بن سلمان را مجبور به اصلاحات اساسی سیاسی در پیکره قدرت و جامعه ریاض نمود.

جنبش های مردمی در جهان عرب که با قیام مردم تونس در اواخر سال۲۰۱۰ آغاز شد و در سال۲۰۱۱ به تعداد قابل توجهی از کشورهای عربی سرایت نمود،آغازگر مرحله نوینی در حیات سیاسی و اجتماعی کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و همچنین دگرگونیهایی در نظم منطقه ای شده است؛این جنبش ها به لحاظ گستردگی و عمق پدیده ای کاملا نوین در جهان عرب محسوب می شوند که در تاریخ منطقه سابقه نداشته است.

در حالی که اغلب تغییرات و تحولات در نظام های سیاسی منطقه در طول دهه ها و حتی قرون گذشته در قالب هایی مانند مداخله خارجی،کودتای نظامی و یا فعالیت گروهها و احزاب سیاسی دارای ایدئولوژی غیربومی مانند ناسیونالیسم یا سوسیالیسم رخ داده است،در مرحله کنونی می توان شاهد آن بود که جنبش هایی نوین بدون مداخله خارجی و بدون نقش تعیین کنندگی گروهها و احزاب سیاسی و صرفا با تکیه بر نیرو و اراده مردمی در جهان عرب ظهور یافته است

مکاتب و رویکرد های مختلف اقتصاد سیاسی در یک اصل اساسی یعنی نحوه  تعامل جامعه و دولت با یکدیگر اشتراک دارند،براین اساس دو حوزه و کارکرد اقتصادی و سیاسی ریشه در ساختار و  تحولات اجتماعی دارد،مطالعه تحولات اجتماعی با بررسی بافت جمعیت آغاز می شود در این چهارچوب عربستان سعودی در عرصه اجتماعی با جمعیت جوان به شدت در حال افزایش و ساختار قبیله ای با تضادهای گوناگونی روبه روست.

پارادوکس و تضاد میان قبایل و خاندان های حکومت گر، شیعیان و اهل سنت،های لایت میان سرمایه داری تجاری و تولیدی،فن سالاران با علمای وهابی،طبقات فقیر و غنی،در کنار این، پارادیم هزینه های نظامی و آهنگ توسعه اقتصادی و اجتماعی تنها با افزایش درآمدهای نفتی و تزریق آن تشدید می شود.این در حالی است که نظام سیاسی عربستان همزمان با تنوع گروهها و نیروهای اجتماعی زمینه حضور تمام نیروهای اجتماعی را در سیاست گذاری فراهم نکرده و همچنان به صورت متمرکز و اقتداری به اداره جامعه می پردازد در این شرایط اعتراضات سیاسی برای تأمین خواسته های اقتصادی و سیاسی پس از قتل مرموز خاشقچی روزنامه نگار منتقد حکومت بن سلمان در سفارت عربستان در ترکیه و قبل از آن تسویه حساب بن سلمان با بستگان و شاهزاده های سعودی و زندانی نمودن آنها در ساختار قدرت و احساس خطر از ناحیه آنهاافزایش یافته است.

خاندان سعودی برای جلوگیری از گسترش اعتراضات و تأمین ثبات،اجرای اصلاحات محدود اقتصادی را با درآمد حاصله از نفت آغاز کرده اند،الگوی توسعه این کشور در چهارچوب الگوی توسعه نوسازی و مبتنی بر اندیشه نظریه پردازان غربی توأم با حفظ اقتدار نظامی و امنیتی است، اصلاحات اقتصادی چون به درآمدهای نفتی وابسته است و از اصالت برخوردار نبوده و به ایجاد یک ساختار اقتصادی پویا و مستقل منتهی نشده است،مصرف انرژی در داخل کشور رو به افزایش است و بسیاری از چاه های نفتی در نیمه دوم عمر خود هستند،با این حال اصلاحات اقتصادی بر سرعت تحولات در عرصه اجتماعی و سیاسی افزوده است.

این امر ضرورت سازماندهی عرصه اجتماع و سیاست را گوشزد می کند.در عین اینکه توسعه اقتصادی بدون سازماندهی و حضور اصیل نیروهای تولیدگر و صرفا با تزریق درآمد نفت و اقدامات دولت پیش برده شده، تمام این اقدامات با مشروعیتی که مفتی ها و علمای وهابی ایجاد کرده اند،انجام شده است؛بر این اساس آینده اقتصاد سیاسی عربستان به کارگردانی تحولات در سه حوزه اجتماع،اقتصاد و دولت بستگی دارد.

در صورتی که این تحولات در هرسه حوزه هماهنگ باشد و با ساختارهای اجتماعی جامعه عربستان همخوانی داشته باشد به شرط ظهور نیروهایی اصیل و تولیدکننده در عرصه اقتصادی،تعدیل ایدئولوژی وهابی و جلوگیری از اعمال نفوذ خارجی،می تواند نوعی ثبات را در اقتصاد سیاسی ایجاد کند؛در غیر این صورت بی ثباتی سیاسی تشدید خواهد شد و با مشکلاتی که در عرصه بین المللی برای حکومت خود کامه بن سلمان قتل خاشقچی و حمله و نسل کشی در یمن ایجاد شده است و هزینه های اقتصادی و سیاسی هنگفتی برای دولت او و هزینه دلارهای نفتی در قبال خرید بی شمار اسلحه از آمریکا که او را به گاو شیرده تشبیه نموده و آبروی وی و دولت نامشروعش را در عرصه جهانی برده است آینده حکومت بن سلمان را با چالش جدی و اساسی و فروپاشی زودهنگام برخلاف پدر و اسلافش مواجه ساخته است‌‌

 
 
 
 
اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار